محجور به شخصی گفته میشو د که از تصرف در امور مالی و غیر مالی خود منع شده است وکیل میبایست ضمن مشاوره حقوقی نسبت به پیگیری جهت صدور دادنامه محجوریت و تعیین قیم جهت افراد دچار حجر اقدام نماید.
انواع محجورین :
محجورین به ۳ گروه اصلی تقسیم میشوند:
۱-صغار
۲-افراد غیر رشید
۳-مجانین
بر اساس ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی که در خصوص معاملات محجورین نیز تدوین شده است ، اشاره نموده که : “اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند.” این اشخاص، به سه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از :
دسته اول ( صغار) : به طور کلی شخص صغیر، به کسی گفته می شود، که هنوز به سن بلوغ نرسیده است و به همین دلیل، قادر به تشخیص امور خود نیست .
دسته دوم ( اشخاص غیر رشید): به موجب ماده ۱۲۰۸قانون مدنی : “غیر رشید، کسی است، که تصرفات او در اموال و حقوق مالی خود، عقلایی نباشد.” اشخاص غیر رشید یا سفیه، به کسانی گفته می شود، که علی رغم آن که به سن قانونی رسیده اند، توانایی درک، تشخیص و تمییز خوب و بد مسائل مالی را ندارند.
دسته سوم (مجانین): به موجب ماده ۱۲۱۱ قانون مدنی: “جنون به هر درجه که باشد، موجب حجر است.” منظور از مجانین، اشخاص دیوانه هست، اشخاص دیوانه یا مجانین نیز فاقد قوه عقل هستند و با اختلالات قوای عقلی خود، نمی توانند امور مالی و غیر مالی خود را انجام بدهند. به موجب ماده ۱۲۱۳ قانون مدنی، مجانین، به دو گروه دائمی و ادواری تقسیم می شوند. “مجنون دائمی، مطلقا و مجنون ادواری، در حال جنون، نمی تواند هیچ تصرفی، در اموال و حقوق مالی خود بنماید.”
در واقع هدف از ایجاد عنوان و مبحث محجوریت حمایت از تصرفات ان ها در امور مال و غیر مالی ات تا از تصرف اشتباه ان ها جلوگیری شود.
افراد از زمان تولد دارای حقوق و تکالیفی میشوند که برای بهره برداری از این حقوق و تکالیف باید دارای اهلیت باشند.
حال باید به تعریف اهلیت پرداخت اهلیت یعنی توانای فرد برای دارا شدن و اجرای حق که به دو دسته اهلیت تمتع و استیفا تقسیم میشود
توانایی افراد برای دارا شدن حق اهلیت تمتع نامیده میشود که همانطور که بیان شد همه افراد از زمان تولد دارای ان هستند و به توانایی اجرای حق .اهلیت استیفا گفته میشود
ازدواج کردن یکی از اموری است که احتیاج به اهلیت استیفا دارد همینطور است برای انجام معاملات در قانون مدنی و در شرع ما به اشخاصی که قابلت و تونایی اداره امور ود را ندارند محجور گفته میشود واز اهمیت بسیار بالایی برخوردا ر است به جهت حمایت از حقوق این افراد افرادی که در ذیل گروه محجورین قرار نمیگیرند دارای اهلیت هستند و توانایی تصرف در امور ملی و غیر مالی خود را دارند
***داشتن اهلیت در واقع شرط صحت و بقای معاملات است ***
سازو کاری که ر قانون مدنی برای حمایت از محجورین پیش بینی شده ات را میتوان شامل ولایت برمحجورین قیمومیت و وصایت بر ان ها دانست
. به موجب ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی، اطفال صغیر تا رسیدن به سن بلوغ، تحت ولایت پدر و جد پدری خود هستند . پدر یا جد پدری نیز همواره می توانند برای بعد از فوتشان، برای فرزند خود، وصی تعیین کنند تا سرپرستی از آنها را بر عهده بگیرد . برای افرادی هم که پدر یا جد پدری ندارند ، دادگاه، می تواند اقدام به تعیین قیم کند.
باید به این نکته توجه کرد که علاوه بر تقسیم محجورین (صغیر .مجنون.وغیر رشید)محجورین به دو دسته محچورین حمایتی وسوظنی تقسیم میشوند
منظور از محجورین حمایتی، موارد مندرج در ماده ۱۲۰۸ قانون مدنی است که شامل سه گروه صغار، افراد غیر رشید و مجانین می شود که هدف از ایجاد این گروه حمایت از خود محجور می باشد. منظور از محجورین سو ظنی، تاجرین ورشکسته هستند که فلسفه ایجاد این گروه از محجورین، حمایت از حقوق طلبکاران است، این افراد به موجب ماده ۴۱۸ قانون تجارت، از تصرف در اموال خود محروم هستند.
حکم محجوریت تاجر ورشسکته، در ماده ۴۱۸ قانون تجارت اینگونه مقرر شده است: ” تاجر ورشکسته، از تاریخ صدور حکم، از مداخله در تمام اموال خود، حتی آنچـه کـه ممکـن اسـت در مـدت ورشکستگی عاید او گردد، ممنوع است. در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته، که استفاده از آن موثر در تادیه دیـون او باشد، مدیر تصفیه، قائم مقام قانونی ورشکسته بوده و حق دارد به جای او، از اختیارات و حقوق مزبوره استفاده کند.”
آثار محجوریت
برطبق ماده ۷۰۲ قانون امور حسبی اثر حجر از تاریخ قطعیت حکم مترتب میشود. اگر ثابت شود که علت حجر قبل از تاریخ حکم حجر وجود داشته اثر حجر از تاریخ وجود علت حجر مترتب میشود البته با توجه به منشأ حجر آثار متفاوتی بر آن مترتب است
صغیر غیر ممیز: محجوریت وی مطلق بوده و شامل حجر امور مالی و غیرمالی حتی تملک های بلاعوض از جمله قبول هبه و صلح بلاعوض میشود.
صغیر ممیز: محجوریت وی شامل حجر امور مالی به صورت نسبی است؛ چرا که صغیرممیز می‌تواند تملک بلاعوض مثل قبول هبه یا صُلح بلاعِوَض یا حِیازت مُباحات کند و همچنین در امور غیر مالی مانند طلاق، ازدواج محجور نبوده و می‌تواند مستقلاً عمل نماید
*محجوریت به دلیل جنون: جنون به هر درجه ای و در هر حالتی حجرامور مالی و غیرمالی را برای مجنون به دنبال دارد*
محجوریت به دلیل ورشکستگی: محجوریت شخص ورشکسته صرفاً در امور مالی خود شخص بوده، بنابراین می‌تواند در امور غیر مالی خود و همچنین در امور مالی و غیر مالی ثالث به شرط داشتن سمت وکالت یا نمایندگی دخالت و فعالیت نماید.
محجوریت به دلیل عدم رشد: در این حالت شخص از نظر قانونی بالغ شده، یعنی دختر به سن ۹ سال قمری و پسر به سن ۱۵ سال قمری رسیده است. بنابراین محجوریت غیر مالی مطلقاً ندارد بلکه حجر وی شامل امور مالی به صورت نسبی است. مگر اینکه فرض عرفی رشد مبنی بر وجود سن ۱۸ سال در بالغ تجلی شود. زیرا مطابق تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی این حالت از نظر عرفی رشید محسوب میشود.
مرجع صالح رسدگی به امور حسبی
برطبق ماده ۴ قانون امور حسبی، در موضوعات حسبی هر گاه امری در خارج از مقر دادگاهی که کار در آنجا مطرح است باید انجام شود.
دادگاه مزبور می‌تواند انجام آن امر را‌به دادگاهی که کار در حوزه آن باید بشود ارجاع نماید و در این صورت دادگاه نامبرده امر ارجاع شده را انجام و نتیجه را به دادگاه ارجاع کننده امر‌می‌فرستد. مقررات راجع به نیابت قضایی که در آیین دادرسی مدنی ذکر شده شامل امورحسبی خواهد بود.
برطبق قانون، این اختیار به قاضی داده شده است که بدون اخذ دادخواست از سوی طرفین نسبت به تحقیق در مورد موضوع مطرح شده اقدام نماید. رسیدگی به امور حسبی در دادگاه‌های حقوقی به عمل می‌آید.
نمونه دادخواست صدور حکم حجر
دادخواست صدور حکم حجر متوفی
خواهان: خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ آدرس: …
خواندگان:
- خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ آدرس: …
- دادستان
وکیل: خانم/ آقای …/ کد ملی: …/ آدرس: …
خواسته: تقاضای صدور حکم حجر در ارتباط با آقای …، با استناد به پرونده کلاسه … مطروحه در شعبه … دادسرای امور سرپرستی محجورین
دلایل: کپی مصدق کارت ملی خواهان/ وکالت نامه وکیل/ کپی گواهی فوت/ کپی کارت ملی آقای …/ کپی مصدق مدارک پزشکی
ریاست محترم دادگاه خانواده
با سلام و عرض ادب
احتراماً اینجانب … به وکالت از … باستحضار می رساند:
مرحوم آقای … پدر موکل اینجانب مطابق با اسناد و مدارک پزشکی که به پیوست تقدیم گردیده است از سال ١٣٩٢ تاکنون دچار زوال عقلانی گشتند و پزشک معالج ایشان تشخیص بر این امر داده اند که مغز نامبرده کوچک گشته است و به هیچ وجه قادر به تمییز و تشخیص امور اعم از مالی و … نبوده اند. نامبرده چندین بار در بیمارستان بستری و تحت معالجه بوده اند که موکل اینجانب با تشکیل پرونده کلاسه … در شعبه … دادیاری دادسرای امور سرپرستی و محجورین و بعد با ارجاع پرونده کلاسه به شعبه … همان مجتمع بر حسب نظر اعلامی پزشکی قانونی مسجل گردید که متاسفانه نامبرده در دوران زوال عقلانی معاملاتی را انجام داده اند و زوال عقلانی تایید گردید که متاسفانه ماه گذشته به دلیل عارضه حادث شده دار فانی را وداع گفته اند.
لازم به توضیح می باشد که متاسفانه بدلیل بیماری که برای پدر موکل اینجانب حادث شده بود ایشان قوای عقلانی خود را از دست داده بوده اند و فرزند ایشان آقای … با علم بر این موضوع که پدرشان قادر به تشخیص امور مالی خود نیستند در سال ١٣٩۴ قراردادی را در ارتباط با منزل مسکونی شان تنظیم و مرحوم آقای … آن را امضا نموده اند در صورتی که تمامی مدارک پزشکی ایشان گواه این امر می باشند که در آن تاریخ نامبرده دچار زوال عقلانی بوده اند.
فلذا مطابق با مطالب معروضه مستنداً به ماده ١٢٠٧ قانون مدنی تقاضای صدور حکم حجر مرحوم … در تاریخ ذکر شده مورد استدعاست.
وکیل حجر و محجوریت قیم و قیمومیت