خیانت در امانت یکی از جرائم کیفری میباشد که باستناد ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی جرم شناخته شده و با شکایت شاکی خصوصی و با وکیل کیفری شاکی اغاز میگردد.
در خصوص موضوع این جرم اولین چیزی که باید دانست معنی لغوی این موضوع است .
خیانت : خیانت به معنی پیمانشکنی و نقص عهد است .
خیانت در امانت :
خیانت در امانت زمانی است که شخصی مالی و یا چیز ارزشمندی را تحت عقود عاریه و اجاره و رهن و ودیعه و وکالت و یا بدون عقد به صورت شفاهی نزد کسی به امانت میگذارد و آن شخص وظیفه ی نگهداری از مال امانی را دارد ولی شخص امین تحت انجام فعلی و یا ترک فعلی مال را از بین میبرد و یا بر خلاف توافق بین آمن و امین مبنی بر استفاده نکردن از مال بدون اجازه از مال استفاده کند … در ادامه مواردی که خیانت در امانت محسوب میشوند را بیشتر توضیح خواهیم داد .
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل پایه یک دادگستری
۰۹۱۲۲۳۰۲۳۰۲
نشانی دفتر وکالت ما : تهران – میدان فردوسی نرسیده به استاد نجات اللهی ک نیائی پلاک ۷ ممیز یک دفتر وکالت
تعاریف عقود عاریه و ودیعه :
عقد عاریه : عاریه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین به طرف دیگر اجازه می دهد که از مالی که به او میسپارد به صورت مجانی استفاده کند. (ماده ۶۳۵ قانون مدنی)
عقد ودیعه (امانت) : ودیعه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین مال خود را به دیگری می سپارد تا برای او از آن نگهداری کند و پس از مدتی مال به امانت گذاشته را پس بگیرد .
ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی : این ماده قانونی بیان میدارد که هر گاه اموال اعم از منقول وغیرمنقول (مثل چک و سفته و قبض و امضا و ملک و خودرو و …) به عنوان اجاره یا رهن یا وکالت یا امانت یا تضمین کاری به کسی (چه با اجرت باشد و چه بدون اجرت) سپرده شود و قرار بر این باشد که مال به امانت گذاشته شده به صورت موقتی و فقط امانی باشد و بر اساس یک سری شروط طبق توافق طرفین ، چهارچوب نگهداری از امانت مشخص شده باشد اما شخص امین تحت شرایطی با انجام فعل و یا ترک فعلی به طور عمدی باعث از بین رفتن مال و یا تلف شدن مال یا مفقود شدن مال و یا … شود ؛ این شخص مرتکب به جرم خیانت در امانت است و نیز جزای آن بین ۶ ماه تا ۳ سال حبس تعزیری تعیین شده است .
استعمال : استفاده کردن از مال به هر صورت خیانت در امانت است مگر توافق طرفین غیر از این باشد .
تصاحب : تصاحب به معنی صاحب شدن است . اگر مال امانی توسط امین تصاحب شود ، امین مرتکب خیانت در امانت شده است .
اتلاف : تلف کردن مفقود :گم کردن نابود کردن : از بین بردن
از مواردی است که با تحقق آن ها خیانت در امانت صورت میگیرد .
هر جرمی در تعریف کلی باشد سه رکن داشته باشد
ارکان تحقق جرم خیانت در امانت به شرح زیر است .
رکن مادی : اعمال موارد استعمال و اتلاف و مفقود و تصاحب در نتیجه ی انجام فعل یا ترک فعل به صورت عمدی و طوری که بین عمل امین و ضرری که به مال امانی خورده است رابطه ی علیت وجود داشته باشد .
رکن معنوی : رکن معنوی به دو صورت عام و خاص صورت میگیرد . منظور از رکن معنوی به صورت عام همان جنبه ی عمدی بودن یا سهوی بودن تحقق جرم است و منظور از خاص بودن رکن معنوی به قصد اضرار به غیر انجام شدن تحقق جرم است .
رکن قانونی : هر آنچه که از آن در قانون تحت عنوان خیانت در امانت آمده است رکن قانونی خیانت در امانت محسوب میشود . برخی موارد خیانت در امانت در ماده ی ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی آمده است .
شرایط تحقق جرم خیانت در امانت :
مال امانی باید مالیت داشته باشد یعنی دارای ارزش مالی باشد و بتوان آن را در بازار خرید و فروش کرد و یا وسیله ی کسب درامد و یا کسب مال باشد . مال امانی باید حتما به دست صاحب مال و یا وکیل وی به امین تسلیم شده باشد . مال امانی باشد به شرط پس گرفتن مال و یا به شرط استفاده آن در مصارف تعیین شده باشد تا اگر غیر از شرایط تعیین شده بود تحقق جرم محرز باشد .
موارد معمول در جرم خیانت در امانت :
سواستفاده از ضعف نفس اشخاص : هر گاه شخصی به قصد اضرار به شخص دیگر سندی مثل چک و سفته و نوشته و … تنظیم نماید مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و جزای وی غیر از جبران خسارات پیش آمده تحمل ۶ ماه تا ۲ سال حبس تعزیری و جزای نقدی بین یک تا ده میلیون ریال میباشد و اگر شخص سواستفاده گر حق ولی و وصی و قیم شخص باشد حبس شخص مرتکب بین بین سه تا هفت سال است .
سواستفاده از نوشته و یا امضا : هر گاه شخصی به قصد اضرار به شخصی دیگر از نوشته ، دستخط و یا امضا وی سواستفاده کند مرتکب جرم خیانت در امانت شده است .
خیانت در امانت مستخدمین دولتی : اگر شخصی از ادارات دولتی ، عمدا از امکانات و وسایل در اختیار خود استفاده شخصی کند علاوه بر تحقق جرم خیانت در امانت و جبران خسارت وارده به امکانات و وسایل به جزای حد ۷۴ ضربه شلاق مجکوم خواهد شد . علاوه بر آن شخص خاءن هیچگاه صلاحیت رسیدن به مقام مدیریتی را ندارد زیرا شرط مدیریت امانتداریست .
خیانت در امانت در قانون تجارت : در قانون تجارت نیز مواردی پیش می آید که در موارد ارتکاب جرم خیانت در امانت قرار میگیرد . مثلا شخصی خانه ای را تحت عنوان اجاره از شخصی دریافت میکند و برای ضمانت پرداخت اجاره چک ها و یا سفته هایی را تقدیم مالک خانه میکند . پس از اتمام قرارداد اجاره و پرداخت تمامی اجاره بها و تخلیه ی مستاجر ، مالک موظف است چکی که بابت تضمین از مستاجر گرفته است را پس بدهد اما از این کار چشم پوشی میکند و چک را به اجرا میگذارد . چنین فردی مرتکب جرم خیانت در امانت شده است زیرا چک به منظور تضمین به ایشان داده شده بود اما ایشان برای نقد کردن چک اقدام کرده است .
نکاتی که برای اطلاعات کافی داشتن از موضوع خیانت در امانت لازم است :
اگر شخصی سهوا و بدون قصد باعث اتلاف یا به هر حال اضرار به شخص امانت دهنده در خصوص مال امانی شود و سهوی بودن آن محرز گردد جرم محسوب نمیشود اما باید خسارتی که به مالک زده است را جبران کند .
موضوع جرم خیانت در امانت در قانون جمهوری اسلامی دارای دو جنبه ی خصوصی و عمومی است ؛ منظور از این جمله یعنی اگر شخصی پس از ارتکاب جرم خیانت در امانت توانست رضایت شخص زیاندیده یا امانت دهنده را بگیرد بازهم باید مجازات شود زیرا درست است که رضایت شاکی خود را گرقته اما از جنبه ی خصوصی اینکار را کرده و جنبه ی عمومی جرم خیانت در امانت مجازاتی جدا از موضوع خصوصی بودن آن دامن مرتکب را میگیرد .
موضوع بعدی این است که مرتکب جرم هم میتواند شخص حقیقی باشد و هم میتواند شخص حقوقی باشد . یعنی حتی شرکتها هم میتوانند مرتکب جرم خیانت در امانت شوند . سوالی که اینجا پیش می آید این است که جزای جرم با کیست ؟ پاسخ مدیر شخص حقوقی است .
اثبات جرم خیانت در امانت همانند جرایم دیگر میتواند با اقرار و مدارک و اسناد و شهادت و علم قاضی و یقین او از ارتکاب جرم میباشد .
خیانت در امانت جرمی است مقید به نتیجه یعنی زمانی صورت میپذیرد که نتیجه ی انجام عمل یا ترک عمل بر روی امانت با ضرر شخص مالک مواجه شود .
این جرم از جرایم قابل گذشت است و مرور زمان آن یک سال تعیین شده است .
مرجع صالح برای رسیدگی به جرم خیانت در امانت دادسرای عمنومی محل وقوع جرم و پس از آن دادگاه کیفری ۲ محل وقوع جرم میباشد .
توضیح در رابطه با چگونگی انجام شکواییه خیانت در امانت :
شخص زیاندیده ازباید ابتدا به دفتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست خیانت در امانت را شخصا یا توسط وکیل کیفری ثبت ومشخصات کامل خود و فرد خاءن و ذکر دلایل و مدارک ؛ دفتر خدمات قضایی پرونده و دادخواست را به دادسرای محل وقوع جرم ارسال میکند . دادسرا ابتدا شروع به تحقیقات اولیه برای احراز تحقق جرم میکند و در صورت نیاز به تحقیقات بیشتر پرونده را به کلانتری ارسال میکند تا تحقیقات لازم انجام شود و پس از این تحقیقات کلانتری پرونده را ارجاع میدهد به دادسرا . دادسرا نیز پس از بررسی دوباره در صورت محرز شدن تحقق جرم درخواستی را با عنوان کیفرخواست به دادگاه محل وقوع جرم ارسال میکند . دادگاه نیز با بررسی دوباره و مطالعه ی پرونده و بررسی تحقیقات با توجه به چیزی که در قانون نوشته شده است حکم را صادر میکند .
رد مال امانی:
رد مال امانی در دادگاه کیفری و ضمن دادنامه محکومیت امکانپذیر نبوده و شاکی لازم است پس از اخذ محکومیت ضمن دادخواست حقوقی مطالبه مال خیانت در امانت واقع شده را بنماید.
نمونه دادنامه ی صادره از دادگاه کیفری برای جرم خیانت در امانت
در خصوص کیفرخواست صادره از دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه دوازده تهران علیه آقای م. فرزند ع. (خیانت در امانت) فاقد سابقه کیفری با وکالت آقای س. دائر بر خیانت در امانت موضوع شکایت آقای ح. فرزند م. با وکالت آقای ن. بدین شرح که متهم موصوف به عنوان کارگر یا فروشنده در مغازه کیف و کفش حراجی شاکی مشغول به کار بوده و لیکن با فروش مازاد بر قیمت مقطوع اجناس مغازه و تصریف در قیمت مازاد به نفع خود مینموده و این امر مورد تصدیق متهم و گواه تعرفه شده در مرحله تحقیق قرار گرفته است هر چند متهم مذکور بعد از اقرار به تصرف اظهار داشته اموال یا وجوه اضافی در قبال فروش جنس اضافی مثل واکس و یا حقوق ماهیانه دریافت میگردد علی هذا توجهاً به اظهارات گواه تعرفه شده و دفاعیات غیر موثر و بلاوجه متهم و ضمن توجه به اظهارات وکیل متهم مبنی بر بی گناهی موکل بزه انتسابی متهم موصوف محرز و ثابت تشخیص داده و مستنداً به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی حکم به محکومیت متهم موصوف به تحمل شش ماه حبس تعزیری صادر و اعلام می نماید لیکن توجهاً به وضع خاص متهم از جمله فقد سابقه کیفری و جوانی وی با لحاظ نمودن ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی مجازات حبس متهم موصوف را به پرداخت پنج میلیون ریال جزای نقدی تبدیل می نماید. رأی صادره حضوری و ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در مرجع تجدیدنظراستان تهران می باشد.
رییس شعبه ۱۱۰۵ دادگاه کیفری
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل پایه یک دادگستری
۰۹۱۲۲۳۰۲۳۰۲
نشانی دفتر وکالت ما :
تهران – میدان فردوسی – نرسیده به استاد نجات اللهی کوچه نیائی پلاک ۷ ممیز یک دفتر وکالت
خبانت در امانت ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی شکایت کیفری خیانت در امانت رد مال خیانت در امانت